Giao thông đường thủy nội địa còn nhiều bất cập

Những năm gần đây, vận tải ĐTNĐ đóng góp hơn 25% khối lượng hàng hóa vận chuyển của cả nước, không chỉ được khai thác hoạt động vận tải mà giao thông ĐTNĐ còn phục vụ cho các ngành thủy lợi, thủy sản, xây dựng, bảo vệ thiên nhiên môi trường, du lịch.... Tuy nhiên, giao thông ĐTNĐ còn chịu tác động của điều kiện thời tiết, khí hậu, thủy triều, lũ lụt, khan cạn… làm cho luồng, tuyến giao thông không thuần nhất, ngay trên cùng một đoạn sông, kênh trong ngày cũng có những thông số luồng, tuyến khác nhau. Bên cạnh đó, kết cấu hạ tầng ĐTNĐ chậm được cải thiện; hệ thống luồng, tuyến giao thông chủ yếu vẫn ở dạng tự nhiên, ít được cải tạo, trong khi nhu cầu vận chuyển, phương tiện tham gia giao thông đường thủy tăng nhanh. Số tuyến ĐTNĐ được đưa vào quản lý, bảo trì, đáp ứng các yêu cầu về tổ chức giao thông chưa nhiều. Các tuyến ĐTNĐ chủ yếu đi qua những địa bàn hẻo lánh, các tuyến trọng điểm đều là ranh giới hành chính giữa các địa phương. Hoạt động giao thông ĐTNĐ hiện nay còn mang tính tự phát, việc sử dụng phương tiện, khai thác vận tải phụ thuộc nhiều vào thói quen, tập quán, kinh nghiệm thực tiễn. Phương tiện đa dạng về chủng loại, kiểu dáng, làm ảnh hưởng đến việc áp dụng, bảo đảm các tiêu chuẩn an toàn theo quy chuẩn kỹ thuật và yêu cầu quản lý vận tải. 

Cảnh sát giao thông đường thủy tăng cường xử lý vi phạm trong thời gian qua.

Những khó khăn, bất cập trên dẫn đến những nguy cơ gây mất trật tự, an toàn giao thông (TTATGT) ĐTNĐ. Tình trạng mở bến, bãi không phép, cắm đăng đáy, nuôi cá lồng, họp chợ, xây dựng trái phép, lấn chiếm hành lang bảo vệ luồng ĐTNĐ; khai thác cát, sỏi và sử dụng chất nổ, xung điện đánh bắt thủy sản trái phép, gây sạt lở đất, hư hỏng đê, kè, nhà ở, trụ sở, công trình phúc lợi xã hội, hủy hoại môi sinh, ô nhiễm môi trường; phương tiện không đăng kiểm, đăng ký, không đảm bảo điều kiện an toàn kỹ thuật; thuyền viên, người lái phương tiện không có bằng, chứng chỉ chuyên môn còn phổ biến.

Trong khi đó, công tác quản lý nhà nước về giao thông ĐTNĐ của các ngành chức năng, chính quyền các cấp có lúc, có nơi còn bị buông lỏng. Việc triển khai chưa quyết liệt, đặc biệt một số địa phương chưa có sự tổ chức, chỉ đạo thường xuyên đối với các sở, ban, ngành trực thuộc và Ủy ban nhân dân cấp huyện, xã trong việc thực hiện các biện pháp bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông ĐTNĐ, chống lấn chiếm hành lang bảo vệ luồng, thực hiện các nhiệm vụ nhằm bảo đảm TTATGT đường thủy. Công tác duy tu, bảo dưỡng, bảo trì kết cấu hạ tầng, quản lý phương tiện, người điều khiển phương tiện còn gặp nhiều khó khăn. Việc tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm hành chính dù đã được các lực lượng chức năng (Cảnh sát đường thủy, Thanh tra giao thông, cảng vụ ĐTNĐ,…) quan tâm, tăng cường thường xuyên nhưng chưa phát huy được hiệu quả như mong muốn; do không tổ chức được nơi tạm giữ phương tiện, hạ tải hàng hóa nên đến nay các chế tài nghiêm khắc như tạm giữ phương tiện vi phạm, đình chỉ hoạt động cảng, bến vẫn chỉ là chế tài “treo”. Sự phối hợp giữa các lực lượng chức năng trong bảo đảm TTATGT ĐTNĐ có lúc thiếu chủ động.

Cần những giải pháp đồng bộ, quyết liệt

Theo thống kê của Cục Cảnh sát giao thông, năm 2020, toàn quốc xảy ra 69 vụ tai nạn giao thông ĐTNĐ, làm chết 47 người, bị thương 07 người. So với năm 2019, tăng 09 vụ (+15%), tăng 21 người chết (+80,8%), giảm 02 người bị thương (-22,2%). Kết quả trên cho thấy tình hình TTATGT ĐTNĐ còn nhiều diễn biến phức tạp, cần có sự vào cuộc của các lực lượng chức năng và chính quyền các cấp với những giải pháp đồng bộ, quyết liệt.

Trước hết, cần xác định công tác bảo đảm TTATGT ĐTNĐ là trách nhiệm của toàn xã hội, của chính quyền các cấp, của tổ chức, cá nhân quản lý hoặc trực tiếp tham gia giao thông, trong đó Ủy ban nhân dân các cấp và các cơ quan quản lý chuyên ngành. Do đó, cần tăng cường trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước chuyên ngành, chính quyền các địa phương trong việc thực hiện đầy đủ, nghiêm túc những nội dung quy định tại Luật Giao thông ĐTNĐ.

Bộ Giao thông vận tải và các địa phương khẩn trương quy hoạch, tổ chức quản lý mạng lưới vận tải thủy, phương tiện ở tuyến Trung ương quản lý và ở địa phương. Với các địa phương chưa có quy hoạch tổng thể phát triển giao thông, cần sớm xây dựng quy hoạch, trong đó có giao thông ĐTNĐ. Trên cơ sở đó, tổ chức quản lý luồng tuyến, xây dựng cảng, bến thủy nội địa, phát triển đội tàu vận tải, có kế hoạch đào tạo người điều khiển phương tiện đáp ứng nhu cầu vận tải, phù hợp với quy định của pháp luật. Ủy ban nhân dân các địa phương nghiên cứu, sớm hướng giải quyết việc quản lý đối với loại phương tiện nhỏ được quy định tại khoản 4 Điều 24 Luật Giao thông ĐTNĐ; quan tâm mở rộng quy mô đào tạo, đầu tư phương tiện, trang thiết bị thực hành và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên cho các cơ sở đào tạo chuyên ngành ĐTNĐ; nâng cao chất lượng đội ngũ thuyền viên, người điều khiển phương tiện; điều chỉnh, sửa đổi quy chế thi cấp, đổi bằng, chứng chỉ chuyên môn và chương trình đào tạo thuyền viên, người điều khiển phương tiện cho phù hợp, chặt chẽ; phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tăng cường công tác đào tạo cấp bằng, chứng chỉ chuyên môn và đăng ký, đăng kiểm phương tiện thủy nội địa. Ngoài ra, cần quy định tiêu chí xác định “điểm đen” về tai nạn giao thông ĐTNĐ để các lực lượng chức năng và chính quyền các cấp phối hợp giải quyết.

Nhiều vụ tai nạn giao thông đường thủy do sự chủ quan của người tham gia giao thông.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến và hướng dẫn những quy định của pháp luật về giao thông ĐTNĐ, trong đó trọng tâm là tổ chức tốt việc triển khai thực hiện Luật Giao thông ĐTNĐ và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan bằng nhiều hình thức, biện pháp phù hợp với các đối tượng tham gia giao thông. Công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức chấp hành pháp luật về giao thông ĐTNĐ cần được thực hiện thường xuyên, liên tục, bền bỉ và khách quan. Trong các phong trào thi đua cần đề cao tuyên truyền, xây dựng và nhân rộng những điển hình tiên tiến trong hoạt động giao thông ĐTNĐ nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội trong công tác bảo đảm TTATGT ĐTNĐ. 

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quy định của Luật Giao thông ĐTNĐ đối với những tổ chức, cá nhân tham gia giao thông trên các tuyến ĐTNĐ. Các lực lượng chức năng liên quan cần phối hợp chặt chẽ trong việc xử lý những vi phạm có tính chất phức tạp để giải quyết có hiệu quả. Việc kiểm tra và xử lý vi phạm phải được thực hiện quyết liệt, triệt để; cần áp dụng các biện pháp mạnh có tính răn đe, giáo dục, đặc biệt đối với những nguyên nhân trực tiếp gây tai nạn giao thông. Trước tình hình phức tạp trong hoạt động khai thác giao thông ĐTNĐ hiện nay, công tác thanh, kiểm tra và xử lý vi phạm là yếu tố quyết định trong việc thiết lập và duy trì TTATGT, kiềm chế tai nạn giao thông trên các tuyến ĐTNĐ. Vì vậy, Chính phủ, các bộ, Ủy ban nhân dân các địa phương cần quan tâm về tổ chức, biên chế và trang bị phương tiện, thiết bị kỹ thuật để các lực lượng chức năng có thể thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.

Ngoài ra, cần có biện pháp cụ thể bảo đảm TTATGT ĐTNĐ tại những vị trí trọng yếu, có nguy cơ cao xảy ra tai nạn giao thông trên các tuyến sông, duy trì các chốt điều tiết hướng dẫn giao thông qua các cầu trọng yếu trong mùa mưa lũ và thực hiện điều tiết, hướng dẫn giao thông phục vụ thi công các cầu mới đang xây dựng; tăng cường báo hiệu hướng dẫn giao thông tại những vị trí nguy hiểm, khó đi, như: Luồng cong, bãi cạn, đá ngầm, chướng ngại; triển khai thực hiện việc thanh thải chướng ngại vật trên các tuyến sông.

Theo Cục CSGT