Hình minh họa

1. Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng

Nghị định 130/2024/NĐ-CP điều chỉnh việc thu phí đối với các phương tiện lưu thông trên đường bộ cao tốc thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và trực tiếp quản lý, khai thác. Điều này bao gồm việc quy định về điều kiện, thời điểm thực hiện thu phí, các đối tượng chịu phí, mức thu, chế độ miễn giảm và quản lý, sử dụng nguồn thu.

Đối tượng áp dụng Nghị định bao gồm tất cả các cơ quan, đơn vị và cá nhân có liên quan đến hoạt động thu, nộp, quản lý và sử dụng phí sử dụng đường bộ cao tốc. Như vậy, Nghị định này không chỉ ảnh hưởng đến người sử dụng phương tiện giao thông, mà còn tác động trực tiếp đến các cơ quan quản lý đường bộ, các đơn vị thu phí, và nhà cung cấp dịch vụ thanh toán điện tử.

2. Điều kiện thu phí sử dụng đường bộ cao tốc

Theo Điều 3 của Nghị định, để được triển khai thu phí, đường cao tốc phải đáp ứng một số điều kiện cụ thể:

• Tiêu chuẩn kỹ thuật: Đường bộ cao tốc phải được thiết kế và xây dựng theo các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về đường cao tốc và các tiêu chuẩn khác liên quan.
• Đưa vào khai thác: Tuyến đường phải được bàn giao và đưa vào khai thác theo các quy định của Luật Đường bộ, pháp luật về xây dựng và các quy định liên quan khác.
• Đề án khai thác: Một đề án khai thác tài sản công cần phải được phê duyệt bởi các cơ quan có thẩm quyền theo quy định của Luật Quản lý, Sử dụng tài sản công.

Việc này giúp đảm bảo rằng chỉ các tuyến đường cao tốc đạt tiêu chuẩn về an toàn và tiện ích mới được phép thu phí, đồng thời bảo đảm sự minh bạch và công khai trong quy trình thu phí.

3. Thời điểm và đối tượng chịu phí

Thời điểm thu phí được xác định dựa trên việc hoàn thành các điều kiện được nêu ở trên. Nghị định cũng quy định rõ 5 nhóm phương tiện chịu phí, từ các loại xe nhỏ dưới 12 chỗ, xe tải nhẹ, cho đến xe tải hạng nặng và xe container. Mỗi nhóm phương tiện có mức phí khác nhau, phù hợp với đặc điểm và mức độ ảnh hưởng của chúng đến hạ tầng giao thông.

Người nộp phí là các tổ chức, cá nhân sở hữu, sử dụng hoặc quản lý các phương tiện thuộc đối tượng chịu phí. Điều này có nghĩa là trách nhiệm thanh toán phí không chỉ thuộc về chủ sở hữu phương tiện, mà còn có thể bao gồm các cá nhân hoặc tổ chức thuê, mượn phương tiện.

4. Đối tượng miễn thu phí

Nghị định nêu rõ các đối tượng được miễn thu phí, bao gồm:

• Các xe phục vụ mục đích khẩn cấp như xe cứu thương, xe chữa cháy, và các phương tiện chuyên dùng của lực lượng quốc phòng và công an.
• Xe phục vụ tang lễ và các xe phục vụ trong trường hợp khẩn cấp như chống lụt bão, thiên tai, dịch bệnh.

Việc miễn thu phí cho các đối tượng này là cần thiết để bảo đảm tính nhân đạo và sự ưu tiên cho các nhiệm vụ khẩn cấp hoặc hoạt động có tính chất cộng đồng.

5. Mức thu phí và quản lý sử dụng phí

Mức thu phí sử dụng đường bộ cao tốc được quy định dựa trên quãng đường thực tế phương tiện tham gia giao thông và loại phương tiện. Nghị định nêu rõ mức phí theo từng nhóm phương tiện, đảm bảo nguyên tắc người gây hao mòn cơ sở hạ tầng nhiều hơn phải trả mức phí cao hơn.

Số tiền thu phí được sử dụng để tái đầu tư vào bảo trì và phát triển hạ tầng giao thông, đồng thời trích một phần để chi trả cho các dịch vụ liên quan như dịch vụ thanh toán điện tử và vận hành hệ thống thu phí. Tỷ lệ trích để lại cho cơ quan quản lý và nhà cung cấp dịch vụ được quy định rõ ràng nhằm đảm bảo tính minh bạch trong việc quản lý và sử dụng nguồn thu này. Cụ thể, Nghị định cho phép trích lại 6,5% tổng số tiền thu phí, trong đó 6,3% dành cho chi phí thuê dịch vụ thu phí và 0,2% dành cho chi phí quản lý của cơ quan thu.

6. Nhà cung cấp dịch vụ thanh toán và quản lý vận hành

Một điểm đáng chú ý trong Nghị định là vai trò của nhà cung cấp dịch vụ thanh toán điện tử và đơn vị vận hành hệ thống thu phí. Các tổ chức này được lựa chọn thông qua quy trình đấu thầu công khai theo quy định của pháp luật về đấu thầu và quản lý tài sản công. Điều này bảo đảm tính cạnh tranh, công bằng và minh bạch trong việc lựa chọn nhà cung cấp, đồng thời thúc đẩy ứng dụng công nghệ hiện đại vào quy trình thu phí, nâng cao hiệu quả quản lý.

Ban ATGT tỉnh Cà Mau